Riskli Gebelikler
Gebelik, doğal bir dönemdir ve bu
dönemin sorunsuz olarak geçirilmesi için annenin sağlıklı olması büyük önem
taşır. Bazı gebeliklerde anne adayının daha önceki rahatsızlıkları, bazılarında
da hamilelik sürecinde ortaya çıkan rahatsızlıklar, gebeliğin normal seyrinde
ilerlemesini engeller. Bu tür gebeliklere riskli gebelik veya yüksek riskli
gebelik adı verilir. Söz konusu durum, hem annenin hem de bebeğin sağlıklarını
ve yaşamlarını tehdit eder. Dolayısıyla riskli gebeliklerin rutin gebelik
muayenelerinden farklı bir prosedüre tabi tutulmaları gerekir.
Riskli ve yüksek riskli gebelikler,
perinatoloji bölümü tarafından izlenir. Bu bölümde görev yapan hekimler,
perinatolog olarak isimlendirilir. Normal tıp eğitimini alan hekimler, kadın
doğum alanında uzmanlıklarını yaparlar. Son olarak da riskli gebelikler üzerine
eğitim alırlar ve böylece riskli gebelik uzmanı olurlar.
Riskli Gebelik Nedenleri
Riskli gebeliklerin oluşmasında
farklı nedenlerde etkindir. Bu nedenler, kendi içinde sınıflara ayrılabilir.
Söz konusu sınıflar ise şu şekilde sıralanabilir:
• Annenin
mevcut durumu
• Önceki
gebelikten kaynaklanan riskler
• Mevcut
gebelikten kaynaklanan riskler
• Fetüsten
doğan riskler
• Doğuma
ait riskler
Buradan da anlaşılacağı gibi
gebeliğin riskli olmasının çok sayıda farklı nedeni olabilir. Bu nedenlere göre
uygun bir tedavinin izlenmesi, anne ve bebek sağlığı açısından hayati önem
taşır. Bu noktada anne adayların tercih edeceği ve hastane, gebeliğin sorunsuz
olarak geçmesi adına belirleyici olur.
Anne Adayının Durumundan Kaynaklanan Riskler
• Anne
adayının mevcut durumu, gebeliğin riskli hale gelmesine neden olabilir. Söz
konusu durumlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
• Annenin
18 yaşından küçük, 35 yaşından büyük olması
• Annenin
aşırı kilolu veya aşırı zayıf olması
• Daha
önceden geçirilmiş olan cerrahi operasyonlar
• Akraba
evliliği
• Anne
adayının kalp, şeker, epilepsi, tansiyon ve benzer kronik hastalıkları olması
• Burada
bahsedilen durumların birisi veya birkaçının olması, gebeliği riskli sınıfında
değerlendirilmesine neden olur.
Önceki Gebeliklerden Kaynaklanan Riskler
• Tekrarlayan
düşükler
• 28
hafta altı erken doğum
• Aşırı
zayıf veya aşırı kilolu doğum
• Gebelik
zehirlenmesi
• Rahim
yırtılması
• Dış
gebelik
• Miyom
ameliyatı
• Doğumda
yaşanan aşırı kanama
• Son
3 ayda bebek kaybetme
Buradaki hususlar, anne adayının
önceki gebeliğinde yaşanan durumlardır. Bu hususların bulunması, bir sonraki
gebeliğin riskli olarak kabul edilmesine neden olur.
Mevcut Gebelikten Kaynaklanan Riskler
• Düşük
riski
• Kanaması
olan anne adayları
• Yapılan
testlerde risk belirlenenler
• Erken
doğum riski olanlar
• Miyomu
olan anne adayları
• Gebelik
sürecinde meydana gelen anomaliler
Fetüse Ait Riskler
• Gebelik
sürecinde hastalık geçiren bebekler
• Bebeğe
kan verilmesi gereken durumlar
• Tespit
edilen anomalisi olan bebekler
• Rahim
içinde duruş bozukluğu olanlar
Doğuma Ait Riskler
• Doğumda
kanama riskinin olması
• Çoğul
gebelikler
• Bebeğin
rahim duvarına normal olmayan bir şekilde yapışması
• Bebeğin
eşinin önden gelmesi
Burada belirtilen ve bunların
benzeri durumların olduğu vakalar, riskli gebelik sınıfında kabul edilir. Bütün
muayeneler ve diğer işlemler de buna göre yapılır. Böylece anne ve bebeğin
sağlığı daha etkin bir şekilde koruma altına alınmış olur.
Riskli Gebeliklerin Takibi Farklı
Mıdır?
Gebelik durumlarında, rutin yapılan
bir takım testler ve muayeneler vardır. Bu durum, riskli gebelikler için de
geçerlidir. Dolayısıyla riskli gebeliklerin takibinin yapıldığının bilinmesi
gerekir. Bunun nedeni ise mevcut risklerin izlenmesi ve olası yeni risklerin
önceden tespit edilerek gerekli önlemlerin alınmasıdır. Gebeliğin başındaki
risklere, ilerleyen dönemlerde yenileri eklenebilir ve böylece izlenmesi gereken
prosedürde ciddi değişimler yaşanabilir. Bundan dolayı normal gebeliklerden
farklı olarak bir takip durumu olduğu söylenebilir.
Normal gebeliklerde yapılan takip
sonucunda elde edilen veriler, gebeliği bir anda riskli sınıfa sokabilir. Bütün
anne adayları bu sürecin sorunsuz geçmesini ister, fakat riskli gebeliklerde
takibin tam olarak yapılmaması, hem anne adayının hem de bebeğin yaşamını
tehdit edebilir. Bundan dolayı riskli gebeliklerde takip, normal gebeliklere
göre çok daha önemlidir.
Riskli Gebeliklerin Takibi Nasıl
Yapılır?
Riskli gebeliklerin takibinden önce
gebeliğin riskli olduğunun tespiti yapılır. Bunun için anne adayının hikayesi
ve tıbbi geçmişi incelenir. Bu aşamada anne adayının geçirdiği hastalıkları,
önceki gebeliklerini ve kronik hastalıklarını tam olarak söylemesi gerekir.
Aksi durumda ortaya çıkacak sonuç, anne ve bebek için ciddi riskli olacaktır.
Yukarıda bahsedilen hususların
bulunması durumunda anne adayının gebeliği riskli kabul edilir. Bu aşamadan
sonra gerekli takip yapılmaya başlar. Öncelikle gebeliğin riskli hale gelmesine
neden olan durumların tedavisi mümkünse bunlar gerçekleştirilir. Bu tedaviler
yapılırken, bebeğin sağlığına büyük bir özen gösterilir ve bebek yakından
izlenir.
Riskli gebeliklerde anne adayının
durumuna bağlı olarak rutin kontrollerin dışında farklı tetkikler yapılması
gerekebilir. Bu tetkikler için bazı durumlarda anne adayından onay alınması
gerekir. Eğer anne adayı ve ailesi söz konusu tetkikler için izin vermezse,
bunların uygulanması söz konusu değildir. Bu tetkiklerden bazılarını şu şekilde
sıralamak mümkündür:
• Kalp,
şeker ve benzer kronik hastalıkların takibi
• Genetik
hastalıkların araştırılması için 11-14 haftaları arasında plasentadan örnek
alınarak koryon villus biyopsisinin yapılması
• Genetik
hastalıkların araştırılması ve kromozom analizi için amniyosentez
• Bebeğin
beyin ve sinir sistemini incelemek için fetal nörosonografi
• Fetal
kardiyak
• Fetal
ekokardiyagrafi
• 4
boyutlu ultrason incelemesi
• Kordondan
kan alınması (fetal kan örneklemesi)
• Erken
doğum taraması ve erken doğumu engelleme programı
Bu ve benzer tetkikler sayesinde
riskli gebeliklerin takibi yapılır. Böylece anne ve bebek sağlığı en üst
seviyede korunur. Ayrıca bebekteki bir takım rahatsızlıklar, burada yapılan
tetkikler sayesinde önceden tespit edilir. Bu rahatsızlıklara dışarıdan
müdahale edilebiliyorsa, tedavileri bebek henüz anne karnındayken başlayabilir.
Riskli Gebeliklerin Takibi Nerede
Yapılır?
Yukarıda bahsedilen tetkikler,
hastanede yapılır. Bunun haricindeki süreçlerde anne adayları gebeliklerini
evlerinde geçirir. Evlerinde istirahat etmeleri ve herhangi bir iş yapmamaları
önerilir. Fakat uzun süre yatakta kalmaları da bazı durumlarda farklı riskleri
oluşturabilir. Bundan dolayı doktor tarafından verilecek tavsiyeye göre evde
zaman geçirilmelidir. Gebelik sürecinde yatakta fazla istirahat etmek,
aşağıdaki sorunlara neden olacaktır:
• Kilo
kaybı
• Kabızlık
• Baş
dönmesi
• Hazımsızlık
• Kan
pıhtılaşması
• Kalp
ritminde belirgin bir azalma
• Mide
yanması
Riskli gebelik vakalarının bazıları,
gebelik sürecini hastanede geçirmek zorunda kalabilir. Fakat burada esas olan
evde geçirilen bir gebeliktir. Oluşan bazı durumlar, anne adaylarının bir süre
veya doğuma kadar hastanede kalmasını zorunlu hale getirebilir. Bu tür
vakalarda hastane seçimi çok önemlidir. Hastanenin sahip olduğu tıbbi altyapı
ve doktor kalitesi, bu gebeliğin sorunsuz geçmesini sağlayacaktır.
Bu dönemde anne adaylarının sadece
fiziksel sağlıkları değil, aynı zamanda psikolojik durumlarının da takip edilmesi
gerekir. Çünkü riskli gebelik durumu, anne adaylarının üzerinde ciddi bir baskı
oluşturur ve bu baskı kaldırılamazsa daha ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Bu
dönemin anne adayında oluşturduğu duygusal durumlar şunlardır:
• Bebeğin
sağlığı açısından korku yaşanması
• Yalnızlık
hissine kapılma
• Anne
adayının kendi sağlığı ile ilgili endişeye kapılması
• Suçluluk
• Uyku
bozukluğu
• Depresyon
• Duygusal
şok
• Can
sıkıntısı
• Stres
• Kontrol
kaybı
Son derece özen gösterilmesi gereken
riskli gebelik, genel hatları ile bu şekildedir. Bazı vakalar sorunsuz olarak
geçilirken, bazı vakalar ise daha zorlu olabilmektedir. Dolayısıyla kişiye
bağlı olarak sürecin farklılaştığı söylenebilir.
